Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΙΣ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΜΕΝΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

Ο «τρίτος τομέας» της οικονομίας είναι λιγότερο ανεπτυγμένος στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης σε σχέση με τις χώρες της δυτικής Ευρώπης, όπου κατέχει περίπου το 8-10% του ΑΕΠ.

Συνεπώς, η κοινωνική οικονομία είναι ένας τομέας στον οποίο μπορεί να υπάρξει σύγκλιση και ειδικότερα στους τομείς του πολιτισμού, του περιβάλλοντος και της κοινωνικής μέριμνας.Σημείο κλειδί στην αξιολόγηση της προστιθέμενης αξίας των δραστηριοτήτων της κοινωνικής οικονομίας είναι το γεγονός ότι η επιτυχία των δραστηριοτήτων αυτών δεν υπολογίζεται μόνο βάσει οικονομικών στοιχείων, αλλά και βάσει της συνεισφοράς των οργανισμών της Κοινωνικής Οικονομίας σε ζητήματα αλληλεγγύης, κοινωνικής συνοχής, ενίσχυσης κοινωνικών ομάδων κ.τ.λ.

Θα μπορούσε να παρατηρήσει κανείς ότι η ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας και το ποσοστό επί του ΑΕΠ που καταλαμβάνει σε μία χώρα είναι και δείκτης κοινωνικής σύγκλισης και συνοχής σε σχέση με τις ανεπτυγμένες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.


Ειδικότερα όταν μιλούμε για την ανατολική Ευρώπη αναφερόμαστε στις οικονομίες της Σερβίας, Ρουμανίας, Ουγγαρίας, Φύρομ, Μολδαβίας, Αλβανίας και Ρωσίας.

Με τον όρο κοινωνική οικονομία εννοείται ο τομέας της οικονομίας μεταξύ κράτους και αγοράς, του οποίου η δράση περιστρέφεται γύρω από τον πολιτισμό, το περιβάλλον, την υγεία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τον αθλητισμό και την αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου.

Η κοινωνική οικονομία είναι ένας ενδιάμεσος χώρος ανάμεσα στο κράτος και τον πολίτη, ένα πλέγμα διαδράσεων ανάμεσα σε εθελοντικές οργανώσεις, που παίζει ρόλο ανταγωνιστικό και συγχρόνως συμπληρωματικό ως προς την πολιτική κοινωνία.

Απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας είναι η ανάπτυξη του εθελοντισμού.

Για να επιτευχθεί η ο ενίσχυση και η ανάπτυξη του εθελοντισμού απαιτείται στρατηγική, επινοητικότητα, υποδομές και οι προϋποθέσεις της δικτύωσης.






ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ


Ο εθελοντισμός στην εποχή μας είναι βασικός συντελεστής ανάπτυξης της κοινωνικής οικονομίας και της απασχόλησης.

Δεν αναγνωρίζεται πλέον μόνο ως πράξη φιλανθρωπίας και αλληλεγγύης σε εκδηλώσεις εκτάκτου ανάγκης, όπως κυρίως συνέβαινε σε κοινωνίες του παρελθόντος, αλλά και ως θεσμική δραστηριότητα που παράγει και διαδίδει διαρκή αγαθά στον πολιτισμό, στο περιβάλλον και στην κοινωνική μέριμνα, ως χώρος που αναπτύσσει του ανθρώπινου πόρους και συνθέτει κοινωνικό κεφάλαιο.


Κι αυτό εκφράζεται κυρίως με την εξάπλωση των μη κυβερνητικών οργανώσεων και το μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα της οικονομίας που καταλαμβάνει πλέον σημαντικό κομμάτι του συνόλου της οικονομίας 8-10%.

Ποιοι είναι οι ενδογενείς περιορισμοί που δεν επιτρέπουν στο κράτος και στην αγορά να αξιοποιήσει ολόκληρο το δυναμικό της κοινωνίας;

Η απάντηση είναι ότι υπάρχουν περιορισμοί της αγοράς και της μισθωτής εργασίας.

Ένα σημαντικό κομμάτι των υπηρεσιών μπορεί να καλυφθεί από μη κερδοσκοπικούς φορείς που παράγουν οικονομικό αποτέλεσμα, αλλά χωρίς κέρδος για τους επενδυτές. Οι επιχειρήσεις αυτές βασίζονται στην επένδυση κοινωνικού κεφαλαίου.

Αυτές οι συνθήκες δεν υπήρχαν στο παρελθόν στις προβιομηχανικές και βιομηχανικές κοινωνίες, τουλάχιστον σε αυτή την έκταση.

Σε συνθήκες δεν ήταν δυνατό να υπάρξει εθελοντικό κομμάτι της αγροτικής οικονομίας και εθελοντικό κομμάτι της βιομηχανίας ενώ δύναται να μιλήσουμε για εθελοντισμό στην πράσινη επιχειρηματικότητα.


Πρόκειται για μια νέα ιστορική δυνατότητα και προοπτική που αναδεικνύεται στο δυτικό κόσμο και στις δυτικές δημοκρατίες παράλληλα με το φαινόμενο της εξάπλωσης των μη κυβερνητικών οργανώσεων.

Έτσι, διαμορφώνεται ένα ευνοϊκό περιβάλλον για τον εθελοντισμό και την κοινωνική οικονομία.

Δε δύναται να μιλήσουμε φυσικά για εθελοντισμό στα πλαίσια των ολοκληρωτικών καθεστώτων, ενώ δύναται να μιλήσουμε βέβαια στα πολιτικά πλαίσια του φιλελευθερισμού της δημοκρατίας και της σοσιαλδημοκρατίας.
Κι αυτό είναι το σημείο συνάντησης των δύο πλειοψηφικών πολιτικών ρευμάτων στις δημοκρατίες της Δύσης του φιλελευθερισμού και της σοσιαλδημοκρατίας.

Ένα σημείο στο οποίο μπορεί να υπάρξουν συγκλίσεις και κοινωνική συναίνεση, καθώς είναι κοινά διεκδικούμενος πολιτικά χώρος.

Η διαφοροποίηση του φαινομένου σε σχέση με το παρελθόν αξίζει να σημειωθεί ως θεωρητική βάση για το σχεδιασμό αναπτυξιακών πρωτοβουλιών στα πλαίσια της κοινωνικής οικονομίας, σ’ έναν τομέα που αναγνωρίζεται από την Ε.Ε. όλα τα κράτη που έχουν διαμορφώσει ξεχωριστούς θεσμούς για την προώθηση αυτού του σκοπού.


Ο εθελοντισμός σήμερα δεν είναι μόνον συναίσθημα αλληλεγγύης, αλλά λογική διαδικασία με ανταποδοτικότητα στα πλαίσια της κοινωνικής οικονομίας.

Έτσι, ο μη κερδοσκοπικός χαρακτήρας του εθελοντισμού δε σημαίνει πως δεν υπάρχει και οικονομικός χαρακτήρας των δράσεων του εθελοντισμού. Αντιθέτως, οι ανθρώπινοι πόροι που συγκεντρώνονται μέσω εθελοντισμού και συγκροτούν το λεγόμενο κοινωνικό κεφάλαιο, συμβάλλουν αποφασιστικά στο κομμάτι της κοινωνικής οικονομίας, δημιουργούν νέα πεδία επιχειρηματικότητας και εισοδήματα όπως την πολιτιστική και πράσινη επιχειρηματικότητα και συνεπώς την απασχόληση.


Εδώ νομίζουμε ότι βρίσκεται το κομβικό σημείο του νέου εθελοντισμού και της ανάπτυξης της κοινωνίας των πολιτών στην υλική της βάση.

Στην ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας.


















ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΝΟΗΤΙΚΟΤΗΤΑ

Το περιεχόμενο του νέου εθελοντισμού που σχετίζεται με την κοινωνική οικονομία χρειάζεται στρατηγική και επινοητικότητα για τον απεγκλωβισμό κοινωνικών δυνάμεων από την αδράνεια και ένταξη στην εθελοντική προσφορά.

Ο εθελοντισμός σε συμμαχία με τον τοπικό και συνοικιακό τύπο, τις διαδικτυακές κοινότητες μπορεί να δημιουργήσει ένα βιώσιμο εναλλακτικό δίκτυο ενημέρωσης προβάλλοντας πρωτοβουλίες πολιτών που θέλουν οργανωμένα να δημιουργήσουν οικιστικές προοπτικές και απασχόληση στην ύπαιθρο.



ΔΙΚΤΥΩΣΗ - Η ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ


Στο σημείο αυτό μπορεί να φανεί χρήσιμη η εμπειρία από την οργάνωση και τη λειτουργία ενός χρηστικού δικτύου ενημέρωσης από εθελοντές δημοσιογράφους που λειτουργεί καταλυτικά για την ενίσχυση της φωνής της Κοινωνίας των Πολιτών, όπως αυτές εκφράζονται μέσα από τις ΜΚΟ και τον τοπικό τύπο.

Πιστεύοντας, λοιπόν, ότι ο εθελοντισμός ξεκινάει από τη διάδοση της γνώσης, συμμετέχω σε μια πρωτοβουλία που λέγεται «Δημοσιογράφοι εθελοντές για την Κοινωνία των Πολιτών», η οποία είναι μια προσπάθεια εφαρμογής από τη θεωρία στην πράξη της διάχυσης χρηστικής πληροφόρησης μεταξύ των κοινωνικών δικτύων και της οριζόντιας επικοινωνίας των Μ.Κ.Ο., με συγκεκριμενοποίηση στόχων στην ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας, της πράσινης και πολιτιστικής επιχειρηματικότητας.

Υπάρχουν βέβαια, πολλές αυθόρμητες κινήσεις προς αυτό το σκοπό. Οι ηλεκτρονικές εφημερίδες και τα ηλεκτρονικά περιοδικά στο διαδίκτυο αυτό ουσιαστικά κάνουν.

Οι περισσότερες Μ.Κ.Ο. επικοινωνούν μεταξύ τους ανταλάσσοντας email για τη δράση τους και τον προβληματισμό τους. Δημιουργούνται έτσι κοινωνικά δίκτυα, εικονικές κοινότητες, social networking sites, δημιουργούν διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια, ανταλλάσσοντας εμπειρία και γνώσεις.

Το διαδίκτυο με άλλα λόγια είναι ένας τεράστιος αναπτυσσόμενος χώρος εθελοντισμού και βρισκόμαστε ακόμη στην αρχή αυτής της πορείας.

Ωστόσο, από το επίπεδο αυτό της ραγδαίας εξάπλωσης της αλληλογραφίας στο διαδίκτυο μέχρι το επίπεδο της συνολικής χρηστικής ενημέρωσης για τον πολίτη που σχετίζεται με την οικονομία, υπάρχει σχετική απόσταση.

Το κράτος, οι επιχειρήσεις και η οικονομία υποκύπτει κατά το μέγα μέρος στην επικοινωνιακή διαμεσολάβηση, για την οποία εργάζεται ένα μεγάλο ποσοστό κρατικών υπαλλήλων, δημοσιογράφων και καθοδηγητών γνώμης.

Και εδώ θα πρέπει να επισημάνουμε ότι η διαμεσολάβηση της μαζικής επικοινωνίας από το κράτος και τις μεγάλες επιχειρήσεις είναι ένας συγκεντρωτικό θεσμός, όπως για παράδειγμα είναι οι τράπεζες για την οικονομία. Όλη η κοινωνία συναλλάσσεται με αυτές, αλλά οι μεγάλες επιλογές για τις επενδύσεις ανήκουν σ’ ένα μικρό διευθυντικό στρώμα.

Έτσι γίνεται και με τη διαμεσολάβηση της μαζικής επικοινωνίας στα ΜΜΕ. Αναλογικά, ένα μικρό διευθυντικό στρώμα επενδύει στην ενημέρωση υπέρ μιας ολιγοπωλιακής αντίληψης που βρίσκεται απέναντι από την κοινωνία των πολιτών.

Η κοινωνία των πολιτών χρειάζεται μια άλλη εθελοντική σχέση με την ενημέρωση.

Γι’ αυτό είναι αναγκαίο ακόμη, σήμερα να υπάρχει ένα δίκτυο εθελοντών δημοσιογράφων – δημοσιογράφων πέρα από την αγορά και πέρα από την κρατική γραφειοκρατία, για την απελευθέρωση δυνάμεων της κοινωνίας στη συγκρότηση κοινωνικού κεφαλαίου.


Η δράση έχει να κάνει με την ανάπτυξη της οριζόντιας αναδραστικής επικοινωνίας των εθελοντικών οργανώσεων και της τοπικής κοινωνίας σε θέματα οικολογίας, εθελοντισμού και εκλαϊκευσης προγραμμάτων για τις μικρές επιχειρήσεις εναλλακτικού τουρισμού, για την πράσινη και πολιτιστική επιχειρηματικότητα.


Στο ερώτημα, τι διαφορετικό και τι περισσότερο θα μπορούσε να κάνει το δίκτυο εθελοντών δημοσιογράφων για την κοινωνία των πολιτών είναι, ότι αυτό το δίκτυο πρέπει να στοχεύει στο να αναδεικνύει τα προβλήματα και τις δυνατότητες της κοινωνικής οικονομίας, του εθελοντισμού και των Μ.Κ.Ο.

- Στοχευμένο στην οργανωτική στρατηγική επικοινωνία των Μ.Κ.Ο.
- Στοχευμένο στη συγκρότηση και στη δημιουργία κοινωνικού κεφαλαίου
- Στοχευμένο για παράδειγμα στη χρηστική επικοινωνία για το περιβάλλον, τον πολιτισμό, την κοινωνική μέριμνα για την πράσινη και πολιτιστική επιχειρηματικότητα.


Συμμετέχοντας σ’ ένα τέτοιο δίκτυο είχαμε την ευκαιρία και την εμπειρία να δούμε πώς μετασχηματίζονται στην πράξη ιδέες και αναπτυξιακές πρωτοβουλίες πολιτών σε έργο πολιτών.

Πώς π.χ. μια άτυπη ομάδα με περιβαλλοντική ευαισθησία γίνεται καταλύτης για την οικοανάπτυξη σε μια περιοχή. Πώς μια ομάδα νέων ή μια ομάδα γυναικών αναδεικνύει τοπικούς πόρους και δημιουργεί τοπική απασχόληση.

Συνοψίζοντας, εκείνο που θέλω να πω είναι ότι ένα τέτοιο δίκτυο μπορεί να μεταφέρει συμβουλευτική και τεχνοκρατική ενημέρωση στους πολίτες περνώντας από τη διαδικασία της εκλαϊκευσης.

Η εκλαϊκευση τεχνοκρατικών γνώσεων και η συμβουλευτική για τη συγκρότηση κοινωνικού κεφαλαίου και την οικοναάπτυξη είναι μια σύνθετη διαδικασία που χρειάζεται στρατηγική και οργανωτική επικοινωνία.